गण्डक बाँधमा नदि कटानको जोखिम रोक्न परक्युपाईन जडान

गण्डक बाँध अन्तरगत जोखिमा रहेको वि ग्याप बाँध जोगाउन भारतिय पक्षले परक्यु पाईन र जैविक तटबन्धन गर्न थालेको छ । बि ग्याप बाँधको पक्कि संरचना भत्किदै जादा त्यसको सरक्षण गर्न छाडेर भारतिय पक्षले झारो टार्ने गरि परक्यु पाईन हाल्न थालेको स्थानियबासीले बताएका हुन् ।


वि ग्याप बाँधका विच विचमा रहेका ठोकर(स्पर) हरु त्यसका नोज र फिगँरहरु समेत भत्कि सकेका छन् । बाँधको लम्बाई भत्किदै जादा गण्डक नदीको पानी बस्ति तिर नजाओस भनि बनेको बाँध नै जोखिममा छ । नदीको सतह समेत अग्लो हुदै गएका कारण थोरै पानीले पनि बाँध भत्किन सक्ने खत्तराको अनुमान स्थानियले गर्न थालेका छन् । अहिले ५ नम्बर स्पर देखी १२ नम्बर स्परसम्मको बाँध र स्पर दुबै खत्तरामा छन् । नदीले अहिले सुस्ताका खेती योग्न जमिन समेत कटान गर्दै आएको छ । रोकथामका लागि स्थानियले पटक पटक कुरा उठाउदै आए पनि नेपाल र भारत सरकार दुबै पक्ष गम्भिर नदेखिएको स्थानिय प्रेम चन्द्र गुप्ताले बताए । गण्डक अन्तरका सबै संरचनाको निर्माण,मर्मत सम्भारको जिम्मेवारी भारतिय पक्ष हो,तर यस प्रति भारतिय पक्ष मौन रहेको छ, गुप्ताले हरेक बर्षायाममा गण्डक क्षेत्रका बासिन्दा त्रासमा बस्ने गरेकाछन् । यो बर्ष पनि मौषम पुर्वानुमान विभागले बढि पानी भएको जानकारी गराउदै समाचारहरु आउने गर्दा स्थानिय झन त्रसित बनेको गुप्ताको भनाई छ ।
जनतासँग नजिकको स्थानिय सरकारको रुपमा रहेको गाउपालिकाहरुले समेत सम्बन्धित निकायमा पत्राचार गरि ध्यानाकर्षण नगराएको प्रति उनले दुःखेसो पोखे । संघ र प्रदेश सरकारको काम चाँसो भए स्थानिय सरकारले चाँसो लिनु पर्ने उनको भनाई छ । भारतिय पक्षले गण्डक बाँधमा काम गरे जस्तो देखाएको छ । तर बाढीबाट जोगाउनका लागि नदीमा परक्यु पाईन हाल्ने र झार रोप्ने कार्य गरेर उम्कने दाँउमा भारतिय प्राविधिकहरु रहेका छन् । त्यस प्रति नेपाल पक्षले चाँसो लिनु पर्ने गुप्ताको भनाई थियो । वि.सं.२०१६ सालमा गण्डक नदी नियन्त्रण,सिचाई र जलविद्युत निकाल्ने लक्ष्य राखेर गण्डक सम्झौता भएको थियो । गण्डक क्षेत्रको सबै काम गर्ने जिम्मेवारी भारतीय पक्षको थियो । अहिले पनि मर्मत सम्भारको जिम्मेवारी भारतिय पक्षकै हो ।
गण्डक बाँध अन्तरगत ए ग्याप बाँध,बि ग्याप बाँध,सि ग्याप बाँध,लिँक बाँध र नेपाल बाँध गरि निर्माण गरिएको छ । यि बाँधहरु गण्डक नदीको धार पश्चिम तर्फ नफर्कोस भनेर बनाइएका छन् । यि बाँधको मर्मत सम्भार भारत उत्तर प्रदेश सरकारको रहेको छ । तर पनि बाँधको मर्मत सम्भारमा भारतिय लापर्वाही देखिएको छ । गण्डक बाँधको खत्तर नेपाली पक्षलाई मात्र छैन् गुप्ताले भने, यसको जोखिम भारतिय पक्षलाई पनि छ । उनका अनुसार गण्डक बाँध भत्किएमा नेपालको सुस्ता,प्रतापपुर,सरावल,पाल्हीनन्दन गाउपालिका प्रभावित हुनेछ । तर भारतको उत्तर प्रदेशको महराजगंज,गोरखपुर,बस्ती र देवरिया जिल्लासम्म प्रभावित बनाउने छ । यस प्रति भारतिय पक्ष स्वम् जिम्मेवारी पुर्वक काम गर्नु पर्ने गुप्ताको भनाई थियो । गण्डक नदीमा ८ लाख क्युसेक पानी डिस्चार्ज गर्ने क्षमताको बाँध बनाइएको भनिए पनि विगत बर्षमा ६ लाख क्युसेक पानीले बाँध भत्काएको घटना स्मरण गराउदै उनले अहिले त नदीमा बालुवा जमेर नदीको सतह नै अग्लो बनेको छ । थोरै पानीले पनि बाँध भत्काउन सक्ने छ । नदीको सतह गाउको सतह भन्दा अग्लो बनिसकेका कारण पनि स्थानियमा त्रास हुनु स्वभाविक भएको उनको दाबी थियो ।

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *