नवलपरासी,१७ भदौ
जिल्ला कृषि ज्ञान केन्द्र नवलपरासीको बजेट नै बर्षेनी घट्दै आउदा कृषकलाई आवश्यक सेवा प्रवाह गर्नमा समस्या हुदै गएको छ । जिल्लाको बर्षेनी कृषि बजेट कटौतीले सेवालाई प्रभावकारी बनाउन नसकिएको ज्ञान केन्द्रका प्राविधिकहरुले बताएका हुन् ।
राष्ट्रिय बजेटमा वृद्धि हुदै बजेट भाषण भए पनि जिल्ला स्थित कृषि ज्ञान केन्द्रको बजेट ओरालो लाग्दै आएको तथ्याँकले देखाएको छ । कृषि ज्ञान केन्द्रबाट बजेट बनाएर पठाउन माग गर्ने तर ज्ञान केन्द्रले बर्र्षेनी बजेट कार्यक्रम थप गरेर माग गर्दै आएका पनि स्थापनाकाल देखी बर्षेनी बजेट कटौती हुदै आएको ज्ञान केन्द्रका प्रमुख डा.राविन्द्र नाथ चौबेले बताए । बजेटभाषणमा कृषिको बजेट बढाइएको भाषण सुनेर उत्साही भएर ज्ञान केन्द्रमा आउछन्, उनले बजेट तथ्याँक नै देखाउदै भने, तर ज्ञान केन्द्रमा आउने बजेट सुनेर निरास भएर फर्कने गरेका छन् । प्रदेश सरकार अन्तरगत रहेको कृषि बजेट तँ घटेरै आउने गरेको छ, उनले थपे, स्थानिय र संघले पनि कृषकका लागि बजेट नबाईदिदा ज्ञान केन्द्रमा प्राविधिकहरु भए पनि कृषकलाई कृषि सेचतना,तालिम,गोष्ठि,अध्ययन भ्रमण प्रयोगात्मक सिकाई गराउनुका साथै नयाँ नयाँ प्राविधिक अभ्यास समेत गराउन सकिएको छैन् ।
बर्षेनी कृषिको बजेट घट्दै जादा कृषकलाई सेवा प्रवाहमा समस्या आउने गरेको कृषि ज्ञान केन्द्रका प्रमुख डा. चौवेले बताए । कृषि ज्ञान केन्द्र प्रति कृषकको चाँसो बढदै गएको तर सरकारले बजेट कटौती गर्दै गएको छ । बजेटमा वृद्धि गर्नका लागि जिल्ला स्थित जनप्रतिनिधिहरुले पहल गर्नका लागि आग्रह समेत गरेका थिए । उनका अनुसार चालु आर्थिक बर्षको ज्ञान केन्द्रका लागि ४ करोड ४ लाख ७८ हजार मात्र रहेको छ । जुन बजेट गत बर्षको भन्दा पनि घटेर आएको छ, देखिन्छ ।
त्यो भन्दा पहिलाका स्थापनाकालको बजेट हेर्ने हो भने विगत पाँच बर्षको कृषि ज्ञान केन्द्रका लागि बजेट प्रवाह हे पहिलो बर्ष(०७७÷०७८) मा १६ करोड ६९ लाख,दोश्रो बर्ष (०७८÷०७९) १२ करोड ६२ लाख,तेश्रो बर्ष (०७९÷०८०) ८ करोड ७६ लाख,चौथो बर्ष (०८०÷०८१) ५ करोड ८३ लाख र अहिलेको पाँचौ बर्ष (०८१÷०८२) मा ४ करोड ६२ लाखमा बजेट झरेको थियो । जुन बेला १२ अर्बको राष्ट्रिय बजेट थियो,त्यो बेला कृषि बजेट डेढ १६ करोड बढि आउने र अहिले १९ अर्ब बढिको राष्ट्रिय बजेट सरकारले ल्याउदा बजेट घटेर ४ करोड ४ लाखमा झर्नु के कारण होला ? किसानले आफुले जिताएका नेता र साँसदसँग प्रश्न गर्नु पर्ने र ति जनप्रतिनिधिले पनि चाँसो लिइनु पर्ने बताएका थिए ।
उनका अनुसार जिल्लाको घरधुरी र जनसँख्याको अनुपातमा प्रति १ हजार ४ सय १२ घरधुरीमा एक जना कृषि प्राविधिकहरु रहेको अवस्था छ । यसले कतिको प्रभावकारी कृषि सेवा प्रवाह गर्न सक्छन् ? यो अवस्थाले पनि सरकारले नीति कार्यक्रममा कृषि क्षेत्र प्राथमिकता देखाउने तर बजेट र जनशतिm कमजोर बनाउदै कृषि क्षेत्रलाई उपेक्षा गरिदै आएको तथ्याँकले नै देखाउने गरेको छ । यसका लागि सरकारमा जाने र सरकार बनाउने जिल्लाका साँसदहरुले सोच्नु पर्नेै कुरा उनले औल्याएका थिए ।
जिल्ला खाद्यान र फलफूलमा आत्मनिर्भर रहेको छ,तर तरकारी दलहन र तेलहनमा आत्मनिर्भर बन्न सकेको छैन् । तर पनि सरकारले कृषि र कृषकलाई प्रोत्साहित गर्न नसक्दा अहिले युवाहरु विदेशिने बाध्यता देखिदै गएको छ । यसले तराईका जिल्लामा पनि खेतीपाती बाँझो हुने अवस्था सृजना हुदै गएको तथ्याँकले नै देखाएको छ । जिल्लाका जग्गाको तथ्याँक विवरण अनुसार जिल्ला भित्र अहिले ३९ हजार ४ सय ७ हेक्टर खेतीयोग्य जमिन रहेको छ । तर खेती गरिएको जमिन ३७ हजार १ सय २२ हेक्टर देखाइएको छ । यसरी कुल खेती नभएर बाँझो अवस्थामा २ हजार २ सय ८५ हेक्टर जमिनमा खेती नगरिएको अवस्थाले बाँझो नै हुने कृषि ज्ञान केन्द्रले जनाएको छ ।
सबै भन्दा बढि खेतीयोग्य जग्गा रामग्राम नगरपालिकामा ७ हजार ९ सय ६ हेक्टर रहेको छ,जस्मा ७ हजार ८ सय ७५ हेक्टर जग्गामा खेती गरिएको र ३१ हेक्टर जमिन बाँझो अवस्थामा देखिन्छ । त्यसै गरि क्रमशःवर्दघाट नगरपालिकामा खेतीयोग्य जग्गा ६ हजार ७२ हेक्टर रहेकोमा ५ हजार ४ सय ७६ हेक्टरमा खेती गरिएको छ भने ५ सय ९६ हेक्टर बाँझो छ । सुनवल नगरपालिकामा ४ हजार ९ सय ३४ हेक्टर खतीयोग्य जग्गा रहेकोमा ४ हजार ९ सयमा खेती भई रहेको र ३४ हेक्टर बाँझो छ । सरावल गाउपालिकामा ५ हजार ५ सय ४९ हेक्टर खेतीयोग्य जमिनमा ५ हजार ३ सय ४२ हेक्टरमा खेती भई रहेको र २ सय ७ हेक्टर बाँझो छ ।
प्रतापपुर गाउपालिकामा ५ हजार ९ सय ७८ हेक्टर खेतीयोग्य जमिनमा ५ हजार ८ सय ७ हेक्टरमा खेती भएको र १ सय ७१ हेक्टर बाँझो अवस्थामा देखिन्छ । त्यसै गरि सुस्ता गाउपालिकामा ५हजार १ सय ९७ हेक्टर खेतीयोग्य जमिन रहेको र ४ हजार ५ सय ९५ हेक्टरमा खेती भई रहेको र ६ सय २ हेक्टर बाँझो अवस्था देखाउछ । पाल्ह्ीनन्दन गाउपालिकाको कुल ३ हजार ७ सय ७१ हेक्टर खेतीयोग्य जमिन रहेको र ३ हजार १ सय २७ हेक्टरमा खेती भएको तथा ६ सय ४४ हेक्टर जग्गा बाँझो देखाइएको छ । खेतीयोग्य जग्गा सबै भन्दा थोरै रहेको र सबै भन्दा बाझो खेती हुने जग्गा पनि पाल्हीनन्दनमै देखिएको छ । यसै गरि सिचाईको आधारमा कुल २० हजार २ सय ८ हेक्टर सिचिँत क्षेत्रफल छ । जुन कुल जग्गाको ५१.२८ प्रसिसत जग्गामा मात्र सिचाई पुगेको छ ।
