नवलपरासी,१५ भदौ
जिल्ला स्थित पृथ्वीचन्द्र जिल्ला अस्पतालाई स्वास्थ्य विमा रकम उपलब्ध नहुदा अस्पतालको आन्तरिक वित्तिय ब्यवस्थापनमा चुनौती थपिएको छ । झण्डै तिन करोड रुपिया विमा बक्यौता हुदा अस्पतालको सेवा सञ्चालनमा चुनौती थपिदै गएको अस्पताल प्रशासनले जनाएको हो ।
विमा वापत सेवा दिदै आएको र गत आर्थिक बर्ष (२०८१।०८२) को पुरै विमा रकम उपलब्ध नहुदा सेवा प्रवाहमा चुनौती थपिएको अस्पतालका लेखापाल लल्लन कुर्मीले बताए । उनका अनुसार गत आर्थिक बर्षमा कुल ३ करोड ६५ लाख ९४ हजार बराबरको विमा गरिएका विरामीको निशुल्क उपचार गरि नेपाल सरकारको स्वास्थ्य विमा बोर्डमा रकम मागका लागि लेखि पठाएको थियो । तर अहिलेसम्म गत बर्षको ६४ लाख १५ हजार ५ सय २६ रुपिया मात्र प्राप्त भएको छ । २ करोड ९८ लाख ७८ हजार विमा रकम बक्यौता नै रहेको उनले सुनाए । चालु आर्थिक बर्ष (२०८२।०८३ )को पनि साउन महिनाको ४३ लाख ८७ हजार ४ सय ६० र भदौको २१ लाख ७४ हजार १६ रुपिया पुरै नै बक्यौता छ । विमा रकमका लागि पटक पटक बिमा बोर्डलाई जानकारी गराउदै आएको भए पनि रकम आउन नसक्दा समस्या देखिएको लेखापाल कुर्मीले बताए । विगत देखी पनि विमाको रकम आउन बाकी थियो, उनले भने, अहिले पनि विमा सेवामा खर्च हुने रकम बढदै गएको छ ।
उनका अनुसार विमा वापत पाउने रकम नआउदा अस्पताललाई तरलता ब्यवस्थित गर्न समस्या देखिएको छ, उनले भने,औषधी टेण्डर मार्फत खरिद गरिन्छ,सो रकम औषधी दाखिला गरेर भुतmानी दिई हाल्नु पर्छ । अन्य चिकित्सकलाई दिईने भत्ता रकमहरु पनि रोक्न सकिदैन् । अस्पतालको आफ्नो अन्य स्रोत छैन्,सरकारले पठाउने बजेटमा सरकारी अस्पताल चलाउने हो । निजी जस्तो चुक्ता पुजिँ जस्तो राख्ने जस्तो प्रावधान हुदैन्,तर विमा बोर्डले रकम लामो समयसम्म नपठाई दिदा अस्पतालको दैनिक प्रशासन सञ्चालनमै समस्या हुने उनको भनाई थियो ।
अस्पतालमा विशेषज्ञ चिकित्सकको संख्या बढदै गएको छ,त्यसले गर्दा विरामीको चाँप पनि बढदै गएको छ । हालै मात्र अस्पतालमा बालरोग विशेषज्ञ वृजकुमार यादव सरुवा भई आएर हाजिर भएका छन् । अस्पतालमा ८ जना विशेषज्ञ चिकित्सकको दरबन्दी भए पनि अहिले थप ६ जना विशेषज्ञ चिकित्सक गरि कुल १२ जना विशेषज्ञ चिकित्सक रहेको अस्पतालले जनाएको छ । ५ जना मेडिकल अधिकृत र दुई जना डेण्टल सर्जन सहित २० जना कार्यरत छन् । अस्पतालका अनुसार डा.प्रकाश ढकाल रेडियोलोजीष्ट कन्सल्टेन्ट,डा.कृष्ण श्रीवास्तव हाडजोर्नी विशेषज्ञ(अर्थोपेडिक सर्जन),डा. अजेन्द्र यादव स्त्री तथा प्रसुती रोग विशेषज्ञ (गाईनो),डा.सबा खान एनेस्थेसिया कन्सल्टेन्ट,डा.अब्दुल हकिम मुसलमान ल्याप्रोसकोपी सर्जन,डा.रुबी श्रीवास्तव स्त्री तथा प्रसुती रोग विशेषज्ञ(गाईनो)डा.नरेन्द्र यादव जनरल फिजिसियन,डा.किरन पाण्डे जनरल सर्जन,डा.सुस्मिता उपाध्याय जनेरेटिक मेडिसिन,डा.विवेक अचार्य क्षेत्री जनरल फिजिसियन,डा.वृन्दा ढुगाँना स्त्री तथा प्रसुती रोग विशेषज्ञ(गाईनो) डा.दिब्या शाह अपथार्मालोजिष्ट लगायतका कन्सल्टेन्ट(विशेषज्ञ चिकित्सकको टोली कार्यरत छ ।
त्यसै गरि मेडिकल अधिकृतमा डा.मुरली मनोहर गुप्ता,डा.चन्द्र सेखर यादव,डा.विजय प्रकास सहानी,डा.रोशन क्षेत्री,डा. शिवराज सहानी रहेका छन्, भने दुई जना डेण्टल सर्जन डा.नेसार खान र डा.यमिस्का ज्ञवाली रहेकी छिन् । अस्पतालमा दरबन्दी भन्दा बढि विशेषज्ञ आए पश्चात अस्पतालको सेवा प्रति विश्वासनियता तँ थपिएको छ,तर सहयोगी कनिष्ट कर्मचारीको थप आवश्यकता देखिन थालेको छ । अस्पतालमा अहिले जटिल प्रकृतिका सर्जरी गर्न सक्ने जनशतिm प्रयाप्त छ । अस्पतालमा चिकित्सकको आकर्षणसँगै विरामीको चाँप बढदो छ । तिनै विरामी मध्ये विमा गराउने विरामीको संख्या पनि उल्लेख्य छ । विरामी आए पछि सेवा दिनै पर्यो,लेखापाल कुर्मीले भने,अस्पतालले आफ्ना आन्तरिक स्रोतले कतिसम्म तरलता कायम राख्छ । पुरै विमा रकम पठाईदिन्थ्यो भने विशेषज्ञसँग काम गर्ने अन्य सहायक स्वास्थ्यकर्मीहरुको भर्ना सहज गरेर सेवालाई थप गुणस्तरिय बनाउन सकिन्थ्यो ।
विशेषज्ञले सर्जरी गरे पश्चात दिईने अन्य सेवाका लागि नर्सिगँ स्टाफ,पारामेडिक्स,पोष्टअफ स्टाफ,ओटी सहयोगी स्टाफ अभाव नै रहेको छ । अस्पतालका मेनेजर सिमा काफ्लेका अनुसार विशेषज्ञ चिकित्सकको अनुपातमा थप १५ जना स्वास्थ्यकर्मी थपियो भन्ने पुर्ण क्षमताको काम हुन सक्ने छ । जस्मा पोष्टअफ स्टाफ ५ जना,आईसियुका लागि ५ जना,ओटी सहयोगी स्टाफ २ जना आवश्यक नै पर्ने अवस्था देखिन्छ । अस्पतालमा अहिले दैनिक चार सय भन्दा बढि विरामी आउने गरेको स्वास्थ्यकर्मीले बताएका छन् । सर्जन भएर सर्जरीको गर्ने संँख्यामा वृद्धि भएको छ । दिनमा १० वटा सर्जरी पनि हुने गरेको छ । विशेषज्ञ चिकित्सकले सर्जरी गर्न सक्छन्,तर सर्जरी पछि दिईने सेवाका लागि सैया थप्नु पर्ने र सैया अनुसार स्वास्थ्यकर्मी थप्नु पर्ने अवस्था आउछ,त्यसैले केही विरामीलाई अप्रेसनका लागि प्रादेशिक अस्पतालमा समेत पठाउने गरिएको छ ।
हाल ५० सैया अस्पतालमा आकस्मिक सेवा,सुचर सेवा,बहिरँग सेवा(ओपिडि) अन्तरगत हाडजोर्नी तथा नशा,जनरल मेडिसिन,स्त्रिी तथा प्रसुती,मानसिक रोग,बालरोग,नाक कान घाँटी,दन्त रोग विभाग,फिजिओथेरापी सेवा रहेका छन् । अल्ट्रासाउण्ड,डिजिटल एक्सरे,इसिजी,प्रयोगशाला,विरामी भर्ना जनरल,फर्मेसी सेवा,प्रसुती अन्तरगत साधारण प्रसुती जटिल र अप्रेसन सेवा,एचआईभि परामर्श केन्द्र,लैगिँक हिँसा सम्बन्धि एकद्धारा ब्यवस्थापन(ओसीएमसी),क्षयरोग,कुष्टरोग क्लिनिक,जीन स्पट सेवा,सस्थागत क्लिनिक सेवा,प्लाष्टर।सामाजिक सेवा इकाई,सोधपुछपरामर्श तथा नियमित रुपमा प्रशासनिक तथा गुनासो सुन्ने कार्य पनि गर्दै आएको अस्पताल हो ।
अस्पतालको आकस्मिक शाखामा २ मेडिकल अधिकृत,३ स्वास्थ्य सहायक,२ अहेव र ४ जना कार्यालय सहयोगीको दरबन्दी रहेको छ । अस्पतालमा ७२ जनाको दबन्दी भए पनि आन्तरिक स्रोत सहितका १ सय २० जना चिकित्सक,डाक्टर,स्वास्थ्यकर्मी लगायतका कर्मचारीले सेवा दिदै आएका छन् । सेवा सुचारु गर्नुका साथै थप सेवा प्रवाहका लागि स्थानिय तहका जनप्रतिनिधि र प्रदेश सरकार तथा संघिय सरकारसँग पनि पहल भई रहेको अस्पतालका अध्यक्ष जगदिश चौधरीले बताए । हालै अस्पतालको नयाँ भवनको समुदघाटन भएको छ,उनले भने,पुरानो भवनको पनि उपयोग गर्ने गरि सेवा विस्तारमा अस्पताल ब्यवस्थापन र प्रशासन लागेको छ । तर दुर्भाग्य विमा रकम समयमा उपलब्ध नहुनु ठूलो चुनौती बन्दै गएको छ ।
