नवलपरासी,३ माघ
जिल्लाकै अग्रणी सामुदायिक बन उपभोतmा समुहको रुपमा चिनिएको वर्दघाट नगरपालिकाको चिसापानी सामुदायिक बनले रिसोर्ट पनि सञ्चालन गर्ने गरि अवधारणा ल्याउने भएको छ । सामुदायिक बन उपभोतmा समुह गठन भए देखी नै नयाँ नयाँ कार्यको थालनी गर्दै आएको उतm सामुदायिक बनले यस्तो रिसोर्ट समेत सञ्चालन गर्ने गरि अवधारणा तयारीमा लागेको हो ।
तिन हजार तिन सय भन्दा बढि घरधुरी उपभोतmा रहेका छन् । वर्दघाट र सरावल गाउपालिकालाई समेत समेटेर रहेका उतm बन उपभोतmा समुहले बन संरक्षण,प्रवद्र्धन,बनजन्य स्रोतको परिचालन वितरणसँगै समाजिक कार्यमा पनि अग्रसरता लिई काम गर्दै आएको छ । पुर्वपश्चिम राजमार्गसँगै जोडिएको बन क्षेत्र र कार्यालय परिसर छ । लुम्बिनी प्रदेशको पुर्विसिमाको अन्तिम विन्दुमा रहेको सो फेदमा रहेको भुभागसँग जोडिन्छ ।
सामुदायिक बनले नै सामुदायिक स्तरबाट रिसोर्ट सञ्चालन गरि पर्यापर्यटन र रोजगारी वृद्धिमा पनि सहयोग पुर्याउन सक्ने हुदा यस्तो अवधारणा ल्याउन लागिएको सामुदायिक बन समुहका कार्यालय सचिव कमल परियारले बताए । सामुदायिक बनमा पर्यापर्यटनका लागि सम्भाब्यता अध्ययन गराई डिपिआर समेत गराइएको उनले बताए । पर्यापर्यटनसँगै अब बन नजिकै रिसोर्ट सञ्चालन गर्ने अवधारणा ल्याउदैछौ, उनले भने, समुहले सहमति दिए रिसोर्टका लागि सम्बन्धित निकायमा कानुनी प्रकृयामा लाग्ने छौ । सामुदायिक बनको कार्ययोजना भित्रै राखेर यसलाई कार्यान्वयन तर्फ लैजान्छौ । यसले सहुलियत दरमा आउने अथितीलाई खानपान र बासको ब्यवस्थापन हुन्छ । आफ्नै उपभोतmाहरुले रोजगारी पाउने छन् ।
सामुदायिक बन भित्र मिनि जु(सानो चिडियाघर बनाइएको छ । अहिले पनि त्यसमा मृग,चित्तल,हरिण संरक्षण गरि राखिएको छ । सामुदायिक बनमा पनि बैज्ञानिक बन ब्यवस्थापनका कार्यहरु हुदै आएको हुदा बनलाई ब्लक ब्लकमा छुट्टयाइएको छ । अग्निरेखालाई नै उपयोग हुने गरि जैविक यातायात (टाँगा,गाडा,गोडचढी गराएर सामुदायिक बन क्षेत्रको अवलोकन भ्रमण गराउन सकिन्छ । बन क्षेत्र भित्रै सिमसार क्षेत्रको पनि ब्यवस्थापन गरिएको छ । सो सिमसारका कारण अहिले बन क्षेत्र भित्र बन्यजन्तु बढने क्रम छ । बनको ब्यवस्थापनसँगै बन्यजन्तुको अवलोकन गराउने गरि रिसोर्ट सञ्चालनको सोच बनेको छ । नगरपालिका र प्रदेश सरकारसँग पनि पहल गरेर यसलाई ब्यवस्थित गर्दै लैजाने हो भने रोजगारीको प्रवल सम्भावना बोकेको सामुदायिक बन हो ।
राजमार्गसँगै जोडिएर चुरे पर्वतसम्म सामुदायिक बन फैलिएको र सामुदायिक बनको ब्यवस्थापनले अहिले बन क्षेत्रमा बन्यजन्तु चराचुरुगीँको संख्या बढेको छ । अहिले पनि सामुदायिक बन भित्र घुमफिर गर्ने सयौ मान्छे आउने गरेका छन् । बन समुहले नै अहिले लेमनग्रास,मेन्थाको तेल निकालेर विक्रि वितरण समेत गर्दै आएको छ । सामुदायिक बन भनेको काठदाउरा मात्र लिने होईन्,सचिव परियारले भने,पर्यापर्यटनसँगै रिसोर्ट सञ्चालन गर्न सकियो भन्ने उपभोतmाले रोजगारी पाउने हुदा बनबाट प्राप्त हुने काठदाउरा त दोश्रो प्राथमिकतामा पर्न थाल्छन् । अहिले काठ दाउराको विकल्पमा फलाम,आल्मुनियम र कँक्रिट(पक्कि)ले स्थान लिदैछ,दाउराको विकल्प एलपि ग्याँस,बायो ग्याँस बन्दै छ । बन संरक्षण त अब पर्यापर्यटन र वातावरणिय सुरक्षाका लागि बन्दै जाने समेत उनले बताए ।
पहिला जस्तो काठदाउरा बेचेर प्रमुख आय बनाउने सामुदायिक बनको लक्ष्य भन्दा माथि उठेर बनजंगल र बन्यजन्तु देखाएर आय गर्ने लक्ष्य बन्नु पर्ने उनको भनाई थियो । सोही अनुसार नै अहिले सामुदायिक बन समुहले काम गर्दै आएको छ । विगत बर्षमा पनि जिल्लामै पहिलो पटक सिमाक्षेत्रका बासिन्दालाई आफ्नो उपभोतmा बनाई बन कार्ययोजना बनाउने चिसापानी सामुदायिक बनले बन्यजन्तुको संरक्षण गर्नेमा पहिलो नै सामुदायिक बन बनेको छ । अहिले बन तथा बन्यजन्तुलाई अवलोकन गराउने र बनबासको अनुभुति गराउने गरि रिसोर्ट सञ्चालनका अवधारणा ल्याउने पहिलो सामुदायिक बनको रुपमा देखिएको छ ।
पुर्वपश्चिम महेन्द्र राजमार्गको बुटवल—नारायणघाट खण्ड ६ लैनको राजमार्ग बनाउने गरि काम भईरहेको छ । केही बर्षमा राजमार्गको काम पनि सम्पन्न हुनेछ । अहिले पुर्वपश्चिम राजमार्ग निर्माणाधिन हुदा धुलाम्य भएका कारण यस क्षेत्रको बजार प्रभावित बनेको छ । राजमार्ग क्षेत्रको बजार प्रभावित हुदा हुलाकी राजमार्गमा बजार विकासले गति लिएको छ । अझै एक दुई बर्ष पुर्वपश्चिम राजमार्ग बन्ने कार्य हुदा हुलाकी राजमार्गमा बजार विकास भई सक्ने हुदा पुर्वपश्चिम राजमार्गमा बजार भन्दा उद्योग र पर्यटन उद्योगले प्राथमिकता पाउने अनुमान परियारको रहेको छ । हुलाकी राजमार्गमा बजार र महेन्द्र राजमार्ग वरिपरि पर्यटन उद्योग नै चल्ने सम्भावनको अनुमान गरि सामुदायिक बनले सो अवधारणा ल्याउन लागेको छ ।