नवलपरासी, २२ साउन
पानी नपरेर खडेरीको मार झेल्दै आएका जिल्लाका पानी परे पश्चात राहत महशुस गरे पनि युरिया मलको अभाव झेल्न परेको बताएका छन् । प्रकृतिले पानी पारेर किसानलाई राहत पुर्याए पनि युरिया सरकारले पुर्याउन नसकेर किसान मारमा परेको सुनाएका हुन् ।
पानी परेसँगै युरिया मलको ब्यवस्थापन सरकारले गरिदिए राम्ररै धान उत्पादन हुने रामग्राम ५ का कृषक नरेश जैसवालले बताए । प्रकृतिले किसानलाई पानी परेर राहत दियो, उनले भने,पानी परे पछि टफ ड्रेसिगँ(युरिया छर्ने) गर्ने बेला हो,तर युरिया मल पाउनै मुस्किल भएको छ । आरोही सिड्स कम्पनी मार्फत उन्नत धानको विउँ उत्पादन गर्दै आएका जैसवालले साधारण खाद्य प्रयोजनको धान भन्दा संतुलित मलखाद्यको आपुर्ति विउँ बिजनमा हुनु पर्ने भए पनि युरिया अभावले संन्तुलित मलखाँद पुर्याउन समस्या देखिएको बताए । यसका लागि सरकारले पहल गर्नु पर्छ, समान्य खाद्यका धानबाली भन्दा विउँका लागि भए पनि छुट्टै कोटा छुट्टयाएर मलखाद्य उपलब्ध गराउन आफुहरुले माग गर्दै आए पनि सरकारी वेवास्ता देखिएको उनले दुखेसो पोखेका थिए ।
आफ्नो कम्पतीले उत्पादन गर्ने विउँ भारतीय बजारसम्म निर्यात गरेको जनाउदै उनले सरकारले विउँ बिजन गर्ने किसानलाई छुट्टै मलखाद्यको कोटा ब्यवस्थापन गरिदिएको भए थोरै भए पनि राहत मिल्ने थियो । तर यहाँ त्यस्तो देखिन्,कृषका कुरा हुन्छ,तर काम गरिदैन् । तिन तहको सरकार छ, तर मलको हाहाकार छ । किसानले मलको माग गर्दा मेयरले साँसद र मुख्यमन्त्री तर्फ औला तेर्सायउने र प्रदेशका साँसद र मन्त्रीले मल आपुर्ति ब्यवस्था संघ सरकारले नियन्त्रण गरि राखेको आरोप लगाउदै उम्किने अवस्था देखिएको उनले सुनाए । केही राम्रा काम भए जस लिने होडबाजी लागेका सरकारका जनप्रतिनिधि संकटमा एक आर्कालाई दोषरोपण गर्दै उम्किने गरेका छन् । ब्यवस्थापन कसरी गर्न सकिन्छ, भनेर तिनै तहका जनप्रतिनिधि एक स्थानमा कहिलै बसेको दिएनन्, कुरा काट्दै जनताबाट भाग्ने गरेका छन् ।
चुनावमा विभिन्न आस देखाउने जनप्रतिनिधि अहिले एउटा समान्य मलखाद्यको अभावको बेला उम्किने गर्दा अझै ठूला चुनौती आउदा जनतालाई कसरी भरोसा दिलाउने कार्य गर्लान भनेर उनले आश्चर्य ब्यतm गरेका थिए । लामो समय वर्षा नभएर खडेरीका कारण सुख्खा भएका धानबाली पानी पारेपछि हरियो भएका छन् । पछिल्लो केहीदिनयता पानी पर्न थालेपछि रोपाइँपछि सिँचाइ अभावले सुख्खा भएका धानबाली झाँगिन थालेका छन्, जसले किसानलाई राहत पुगेको छन् ।
लामो समयदेखि वर्षा नभएर खडेरी लागेका धान वर्षा भएपछि हरियो भएसँगै डाँठ पनि बढिरहेको पाल्हीनन्दन गाउँपालिका–२ का जितेन्द्र गुप्ताले बताए । रोपाइँ भएदेखि प्रयाप्त वर्षा नभएर जमिनका साथै धानखेती सुक्न थालेको थियो । ‘रोपिएको धानमा सिँचाइको अभावले गाह्रा फाट्ने, रोपो सुक्ने, गावा कुइनलगायत समस्याले किसान चिन्तित थिए । अहिले पानी परेपछि केही राहत भएको छ’, उनले भने,वर्षा नहुँदा जमिन सुख्खा भएर रोपिएको धानको डाँठ नबड्ने र पहेँलो भएर गावा मर्नुुका साथै विभिन्न रोगको समस्या देखिन थालिएको किसान चुल्हाई यादवले बताए । तीन दिनको लगातार वर्षा भए पछि धानका लागि अमृत जस्तै काम गरेको भन्दै उनले धान पानीबाट हुने फसल भएकाले प्रयाप्त सिँचाइको व्यवस्था हुन जरुरी रहेकामा जोड दिए । पानी पनि ठिकको पर्दा डुबान हुने अवस्था पनि छैन्, उनले थपे,पानीले राहत पाईयो,तर मल पाइएको र्छैन्,यो दुःखद पक्ष हो । भारतको भरमा सिमावर्ति किसानले खेतीपाती गर्ने गरेका छन् । तर अहिले भारतमा समेत युरिया मल खाद्यको अभाव भए पछि सिमावर्ति किसान पनि प्रभावित बनेको उनले सुनाए ।
खेतमा बराबर पानी रहिरह्यो भने धानबालीमा रोग नलग्ने तथा उत्पादनमा वृद्धि हुने कृषि ज्ञान केन्द्र प्रमुख डा.रविन्द्रनाथ चौबेले बताए । ‘सिँचाइ भइरहे खेत ओसिलो भइरहन्छ । धान काटेपछि कात्तिकमा खेत जोत्न सजिलो हुन्छ, खेतमा बीउ छर्दा छिटो सम्भावना बढी हुन्छ’, उनले भने, तर किसानले चाहेको युरिया मल पुर्याउन नसकिएकोमा उनले दु?ख ब्यतm गरेका थिए । प्रदेश सरकारले पनि यो जिल्लालाई ७ प्रतिसत मात्र मलखाद्यको कोटा निर्धारण गर्दा झन समस्या भएको उनको भनाई थियो । सरकारले एक तँ थोरै मल आपुर्ति गरेको अवस्था छ,त्यसमा पनि यस जिल्लालाई मलकोटा घटाएर पठाउदा किसानलाई अन्याय नै भएको उनको भनाई थियो ।
भारतिय सिमावर्ति किसान तँ नेपालबाट मल आपुर्ति हुन नसके पनि भारतकै मल ल्याएर प्रयोग गर्ने गरेका थिए । तर अहिले त्यो अवस्था पनि नभएको हुदा किसानलाई मर्का पर्नु स्वभाविक नै भएको उनले बताए । तीन दिनको वर्षापछि यहाँका धानबालीमा हरियाली देखिन थालेको जानकारी दिए । उनका अनुसार जिल्लामा २० हजार ४ सय ८० हेक्टर क्षेत्रफलमा धान खेती हुन्छ । सुक्न थालेका धान पानी परेर हरियो बनायो,आश गरौं पानीबाट देखिने संकट टरेको छ, उनले थपे,तर अहिले पनि मलखाद्य तथा रोग किराको ब्यवस्थापन गरे लक्ष्य अनुसार धान उत्पादन हुनेछ ।
गत साता जिल्लाका लुम्बिनी प्रदेश साँसद बैजनाथ कलवार सहितको जनप्रतिनिधिहरुले जिल्लाको मलखाद्यको कोटा न्युन गरि विभेद र अन्याय गरेको जनाउदै प्रदेश सरकारका मुख्यमन्त्री चेतनारायण अचार्य,कृषि मन्त्री दिनेश पँथीलाई ज्ञापनपत्र बुझाएका थिए । मलको कोटा वृद्धि गरी पठाउने आश्वासन दिए पनि अहिलेसम्म मलखाद्यको कोटा वृद्धि गरि पठाइएको औपचारिक सुचना नआएको ज्ञान केन्द्रका प्रमुख डा.चौबेले बताएका थिए । यता मलखाँद्यको कोटा वृद्धि भई मल पठाउने प्रकृया भई रहेको दाबी प्रदेश साँसद कलवारले गरेका छन् ।
