नवलपरासी,२० पुस
नेपाल गण्डक पश्चिमी नहर सिचाई प्रणालीमा निरन्तर बालुवा जम्ने(सिल्टेसन)को समस्या समाधान गर्ने गरि बालुवा छान्ने पोखरी (डि—सेल्टिगँ बेसिन) बन्ने कार्य शुरु भएको छ । सिचाई ब्यवस्थापन कार्यालयले सो कार्यका लागि ठेक्का गर्नका लागि टेण्डर गरेको र टेण्डर स्वीकृत भई ठेकेदारले काम समेत शुरु गरे पछि नहरमा बालुवा जम्ने समस्या हल हुने भएको हो ।
सिचाई ब्यवस्थापन कार्यालयका प्रमुख रनधिर शाहको निरन्तरको पहलले बालुवा जम्ने समस्या हल गर्नका लागि सिचाई विभाग तयार भए पछि अहिले सो कार्य सम्भव भएको ब्यवस्थापन कार्यालयले जनाएको हो । नेपाल गण्डक पश्चिमी नहर सिचाई प्रणाली ब्यवस्थापन कार्यालयको प्रमुखमा शाह हाजिर भए देखी केही न केही नौलो कार्य गर्दै आएका छन् । आउने बर्ष नै विगत ४० बर्षको परम्परा तोड्दै भारतिय नहर भन्दा नेपाली नहरमा एक महिना पहिला पानी प्रवाह गर्न लगाएका थिए ।
दोश्रो बर्ष गण्डक परियोजना बन्दा देखी नै थुनिएर राखिएको तेश्रो ढोका पनि फुटाल्न लगाएर नहरमा विगत भन्दा बढि पानीको प्रवाह गर्न लगाए । अहिले नहरको पानीमा गण्डक नदीबाट बगेर आउने बालुवाको स्थाई समाधानका लागि झण्डै ३५ करोडको लागतमा बालुवा छान्ने पोखरी निर्माणका लागि टेण्डर सदर गराएका छन् । सो पोखरी निर्माण भए पछि नहरमा जम्मा हुने बालुवा एकै स्थानमा जम्मा हुन्छ,बाकी नहरमा पानी सफा बग्छ । त्यसले गदौ पालो मिलाउदै पोखरीको बालुवा बाहिर फाल्ने र निरन्तर नहरमा सफा पानी प्रवाह हुनेछ । यसले गण्डक सिँचित क्षेत्रका किसानलाई सिचाई गर्नलाई राहत मिल्ने छ । सो पोखरी निर्माणका लागि भैरव,नारायनम जेभि नेपालगंजले ठेक्का लिएको छ ।
सहज रुपमा सतही सिचाईको ब्यवस्था भए पछि महगोँ मुल्यको भुमिगत सिचाई गर्नु पर्ने बाध्यता हट्ने छ । किसानको उत्पादन लागत घटनुका साथै प्रयाप्त मात्रामा सिचाई गर्न पाए पछि उत्पादन र उत्पादकत्वमा वृद्धि हुने विश्वास लिएको कार्यालय प्रमुख शाहले जानकारी गराए । सिल्टबेसिन बने पछि गण्डक नहरको प्रमुख समस्या हल हुनेछ,उनले भने,यो गण्डक क्षेत्रका किसानका लागि सौभाग्य हुनेछ । हिउँदमा काम तथा बर्षायामको बेला नहरमा पानी प्रवाह गर्दा एक दुई महिनामै नहर सिल्टले भर्ने र पानीको मात्रा घट्ने गथ्र्यो,तर सिल्टबेसिन बने पछि नहरको मुहानमै सिल्ट जम्मा हुनेछ ।
जुन तत्कालै नहर बन्द गरेर तुरन्तै सिल्ट सफा गरिदिने र तत्कालै पानी प्रवाह गरिदिने अवस्था आउछ । ठेक्का लिने ठेकेदारका प्राविधिकहरुले गण्डक नहरको मुहान क्षेत्रमा स्थलगत अध्ययनमा लागेका छन् । नहरमा अहिले पानी प्रवाह भईरहेको हुदा अध्ययनका काम मात्रै भईरहेको छ,कार्यालय प्रमुख शाहले भने,नहरमा पानी प्रवाह बन्द भए पश्चात उनीहरुले पोखरी निर्माण कार्यमा लाग्ने छन् । बेलामै काम सम्पन्न होला भनेर विश्वास लिएको उनले बताए । गण्डकी प्रदेशको विनयी त्रिवेणी गाउपालिका देखी पश्चिम नवलपरासीको कुल ७ वटा स्थानिय तह मध्ये सुनवल नगरपालिका बाहेक सुस्ता,प्रतापपुर,सरावल,पाल्हीनन्दन गाउपालिका र रामग्राम,वर्दघाट नगरपालिकाको भुमि गण्डक नहरले सिँचित हुने गरेको छ ।
कुल ३२ किलोमिटर लामो नहरले ८ हजार ७ सय हेक्टर जमिनलाई सिचाई गर्दै आएका छ । सिचाई ब्यवस्थापन कार्यालयको जिम्मेवारी मुल नहरको मर्मत सम्भार र पानी प्रवाह गर्ने मात्र भए प्राविधिक निरन्तर त्यही काम हुदा समस्या सहजै हल हुनेमा गण्डक क्षेत्रका प्राविधिकहरु बताउने गरेका छन् । सो प्रणालीको शाखा,प्रशाखाको सफाई मर्मत सम्भारमा स्थानिय तह र प्रदेश सरकारले पनि लगानी गरिदिए सजिलो हुने चाहना गण्डक परियोजनाका प्राविधिकहरुको रहेको छ । यसमा स्थानिय सरकार र प्रदेश सरकारका प्रतिनिधि प्रदेश साँसदले चाँसो लिए समस्या समाधान गर्न कुनै ठूलो कुरा छैन् । यसले किसानको उत्पादन बढने हुदा जिडिपी बढने हुन्छ,त्यसले राष्ट्रिय उत्पादनलाई बढावा दिने छ ।
