नवलपरासी,२२साउन
विगत दुई बर्ष पहिला लुम्बिनी प्रदेशमा लम्पी स्किन रोग महामारीको रुपमा देखिदा कम प्रभावित रहेको नवलपरासीमा अहिले पुनःलम्पी स्किन रोग देखा परेका छन् । सरोकारवाला निकायले बेलामै पशु स्याहार,खोप उपचारको काममा लापर्वाही गर्दा अहिले जिल्लामा लम्पी स्किनको रोग पशुमा वृद्धि हुदै गएको हो ।
हरेक दिन लम्पी स्किनका विरामी पशु भेटेनरी अस्पतालमा आउने गरेको र गाँउ गाँउबाट पनि सुचना आई रहेको हुदा लम्पी स्किन लागेका पशुको संख्या दिन प्रति दिन बढदै गएको देखिएको हो । जिल्लामा लम्पी स्किन रोग बेलामै अभियानमुखी उपचार र खोप कार्यक्रम सञ्चालन नगरिए महामारीको रुपमा लिन सक्ने पशु चिकित्सकले बताए । जिल्लामै अवस्थित पशु रोग अन्वेषण प्रयोगशाला परासीले पशुको नुमना संकलन गरि परिक्षण गर्दा सुनवल,वर्दघाट र रामग्रामका १४ वटा पशुमा लम्पी स्किन रोग पोजेटिभ देखिएको भनि भेटेनरी अस्पताल तथा पशु सेवा विज्ञ केन्द्र नवलपरासीलाई जानकारी पत्र पठाएको जनाएको छ । सो रोगको संक्रमण बेलामै नरोकिए महामारीको रुप लिन सक्ने चिन्ता समेत उनले ब्यतm गरेका थिए ।
नमुना परिक्षणको क्रममा असार १ गते नै जिल्ला भित्रको पशुमा लम्पी स्किन पोजेटिभ देखिएको थियो, प्रयोगशालाका प्रमुख डा.भरत काफ्लेले पशु सेवा विज्ञ केन्द्रलाई पठाइएको पत्र देखाउदै भने, अहिले प्रायः जिल्ला भरिका पशुमा देखिन थालेको छ । यसलाई नियन्त्रण गर्नका लागि जिल्ला स्तरमा अभियानकै रुपमा रोग नियन्त्रण गर्न उपचार,खोप अभियान सञ्चालन गर्न आवश्यक देखिएको छ । यता नियमित दुई तिन वटा पशु भेटेनरी अस्पतालमा उपचारका लागि आउने गरेको अस्पतालकी पशु चिकित्सक डा.विभुती सिँहले बताईन् । उनका अनुसार हालसम्म जिल्लाका ६ पालिकाका ६५ घरधुरीका ३ सय २२ वटा गाई र १५ वटा भैसी प्रभावित भएर उपचारमा आएको र त्यसमा ७७ वटा गाई र ५ वटा भैसी विरामी नै भएको तथ्याँक उनले बताईन् ।
पाल्हीनन्दन गाउपालिकाले अहिलेसम्म कुनै रिपोर्ट पठाएको छैन्, उनले भनिन्,सिमावर्ति गाउपालिका हो,त्यहाँ पनि पक्कै लम्पी स्किनका विरामी पशु होलान । सबै भन्दा बढि सुनवल नगरपालिकामा ३५ वटा गाई र १ भैसी र वर्दघाट नगरपालिकामा २८ गाई र विरामी भेटिएका छन् । ति पशुको औषधी उपचार गरिएर पठाइएको छ । जिल्ला भित्र ४३ जना भ्याक्सिनेटर रहेका छन् । स्थानिय सरकारले चाँहेमा ति भ्याक्सिनेटर परिचालन गरेर पनि सबै पशुलाई पुनःखोप अभियान सञ्चालन गर्न सक्छ । खोपले अन्य पशुमा रोग संक्रमण बढन दिदैन् । उपचार गरेर संक्रमित पशुलाई जोगाउन सकिने उनको भनाई थियो ।
भेटेनरी अस्पतालमा आफ्नो गाई उपचार गराउन आएका रामग्राम ६ पोखरापालीका किसान विरेन्द्र सहानीले एक साता देखी यस्तो लक्षण देखिएको सुनाए । गाईले खान पिउन छाडे पछि अस्पताल लिएर आएको हो, उनले भने, गाँउमै घुम्ने पशु स्वास्थ्यकर्मीले खोप लगाउन पाँच सय रुपिया मागे,तर त्यो पनि नभएर अस्पतालमा उपचारका लागि ल्याएको हो । बाहिर उपचार पनि महगो छ,उनले भने,यसका लागि सरकारले नै निशुल्क उपचार गर्ने ब्यवस्था मिलाई दिनु पर्छ । पशुमा लम्पी स्किलको प्रकोप देखिएको भेटेनरी अस्पताल तथा विज्ञ केन्द्रका प्रमुख श्रवण कुमार चौधरीले यसमा स्थानिय तहका पशु सेवा शाखा सक्रिय हुनु पर्ने बताए । तर स्थानिय तहका पशु सेवा शाखा नै निस्कृय जस्तो देखिन्छ, उनले भने, अस्पतालले तँ विरामी पशुको उपचार गर्ने र विज्ञको अवाश्यकता पर्ने स्थानमा पशु चिकित्सक पुर्याउने हो,तर गाँउमा खोज पडताल,पहिचान गरि उपचार तथा रोकथामका कार्यक्रम स्थानिय सरकारले नै गर्नु पर्ने हो । यता प्रतापपुर १ सेमरीका किसान भवानीशंकर यादवले पनि गाँउ भरि त्यस्ता संक्रमण देखिएको सुनाएका थिए ।
त्यसमा स्थानिय सरकार गम्भिर भए जस्तो देखिएका छैनन्, उनले थपे,किसान के गर्न सक्छन्,गर्ने सरकारले नै हो । देशका अर्थतन्त्रमा योगदान पुर्याउने किसान नै भए पनि सरकार किसान प्रति नै उदासिन देखिने गरेको आरोप स्थानियको रहेको छ । विज्ञ केन्द्रका अनुसार जिल्लामा ४४ हजार ९ सय ७८ वटा गाई र बाच्छाबाच्छी र ३८ हजार ५ सय भैसी र पाडापाडी रहेको तथ्याँक छ । ५० प्रतिसत पशु ब्यस्क नै हुन्छन् । ब्यस्क भैसीको मुल्य हाल करिब एक लाख रहेको छ । यसरी जिल्लामा १ अबै ७० करोड मुल्यका भैसी छन् । गाईमा पनि झण्डै दुई अर्बकै भएको अनुमान विज्ञ केन्द्रको रहेको छ । दुई बर्ष पहिला पनि लम्पी स्किन रोगकै कारण ७ हजार भन्दा बढि पशु मरेका थिए । त्यो बेला नवलपरासीमा संक्रमित पशु मध्ये ५ प्रतिसत मात्र ३६ वटा पशु मरेका थिए । भेटेरिनरी अस्पताल तथा पशु सेवा विज्ञ केन्द्र परासीको सक्रियतामा जिल्लाका अधिकाँश संक्रमित पशु जोगाउन सफल रहेको केन्द्रले जनाएको थियो ।
भारतसँग खुल्ला सिमाले पनि नेपाली किसानलाई प्रभावित बनाउने गरेको केन्द्रले जनाएको छ । दुई बर्ष पहिला सबै पशुलाई खोप लगाइएको थियो । खोप लागेका पशुमा संक्रमण देखिएको छैन् । नयाँ पशुमा मात्रै यस्को संक्रमण भएको देखिएको छ । भारतबाट आउने पशुबाट पुनः आएको हुन सक्ने भनाई पशु चिकित्सकहरुको रहेको छ । खुल्ला सिमाले पशुको चोरी तस्करी पनि हुने गर्छ, जुन पशुको क्वारेन्टाईन परिक्षण पनि हुदैन् । त्यस्तै पशु मार्फत संक्रमित पशु नेपाल भित्र आउने र एउटाबाट आर्कोमा संक्रमण फैलाउने चुनौती रहेको छ । यस्ले गर्दा बर्षेनी लम्पी स्किनको खोप कार्यक्रम बनाई सबै पशुमा लगाउनु पर्ने देखिएको छ । जुन दुई बर्षसम्म खोप नै नलगाउदा यस्तो संक्रमण बढदै गएको पशु चिकित्सकहरुले स्वीकार गरेका छन् । स्थानिय सरकार किसानलाई औजार उपकरण दिने कार्यलाई मात्र प्राथमिकतामा राखेर काम गर्दै आएको छ, एक चिकित्सकले भने,तर खोप अभियान,पशु स्वास्थ्य शिविर जस्ता कार्यलाई कम प्राथमिकतामा राख्ने गर्दा रोगको संक्रमण देखिनु स्वभाविक छ ।
